Ülkemizde "Geoteknik Mühendisliği"

Geoteknik mühendisliği, Türkiye’de yeterince tanınmayan ve işlevi çoğu kez göz ardı edilen bir mühendislik disiplinidir. Bu yazıda, geoteknik mühendisliğinin önemi, Türkiye’deki durumu ve eğitiminin mevcut eksiklikleri ele alınacaktır.

Geoteknik Mühendisliği Nedir?

Geoteknik mühendisliği, zemin mekaniği, temel inşaatı ve zemin dinamiği gibi alanlardan oluşan bir mühendislik disiplini olarak zeminlerin mühendislik özelliklerini inceleyerek bunları inşaat projelerine uyarlamaktadır. Bu alandaki mühendisler, zemin etütlerini gerçekleştirmek ve yapı-zemin etkileşimini doğru bir şekilde değerlendirmekle sorumludur.

Eğitimdeki Eksiklikler

Ülkemizde birçok üniversitede inşaat mühendisliği öğrencilerine geoteknik mühendisliği ile ilgili sınırlı sayı ve kapsamda dersler verilmektedir. Diğer mühendislik branşlarının aksine, geoteknik anabilim dalında zorunlu bir proje dersi bulunmamaktadır. Bu durum, öğrencilerin teorik bilgileri pratikle pekiştirememe sorununu yaratmakta ve mezunlar, geoteknik sorunları başka mühendislik disiplinlerine atfetmektedirler. Dolayısıyla, mezunlar, geoteknik mühendisliği konusundaki bilgi eksikliği nedeniyle uygulamada yetersiz kalmaktadır.

Çalışma Alanları

Geoteknik mühendisleri, inşaat projelerinin tasarımında birçok kritik aşamada yer alır. Bu alanlar arasında:

• Zemin Taşıma Gücünün Belirlenmesi: Temel zeminin güvenle taşıyabileceği yükün hesaplanması.

• Oturma Analizleri: Zamanla meydana gelebilecek oturmaların tahmin edilmesi.

• Dayanma Yapıları: Zemin basınçlarının etkilerini hesaplayarak dayanma yapılarını projelendirme.

• Zemin İyileştirme: Uygun iyileştirme yöntemlerinin belirlenmesi ve uygulanması.

• Çevresel Uygulamalar: Sürdürülebilir çevre tasarımı ve atık yönetimi gibi konularda geoteknik uygulamaların yürütülmesi bulunmaktadır.

İş Birliği ve Ortak Çalışmalar

Geoteknik mühendislerinin, jeoloji ve jeofizik mühendisleriyle yakın işbirliği içinde çalışmaları gerekmektedir. Ancak, jeolojik bulguların değerlendirilmesi ve zemin davranışının anlaşıldığı aşamalarda geoteknik mühendislerinin uzmanlıkları ve yetkileri dikkate alınmalıdır. Aksi takdirde, yapılan müdahale ve analizlerde hatalı kararlar alınması olasıdır.

Sonuç olarak, Türkiye’de geoteknik mühendisliğinin yeterince ciddiye alınmaması, birçok can ve mal kaybına yol açan durumlarla sonuçlanmaktadır, özellikle zemin etütlerinin uzman mühendisler tarafından yapılmaması ciddi riskler taşımaktadır. Bu eksikliklerin giderilmesi için;

• Eğitim Programlarının Güçlendirilmesi: Üniversitelerin inşaat mühendisliği bölümlerinde geoteknik derslerin sayısı ve kapsamı artırılmalıdır.

• Farkındalık Yaratılması: Meslek kuruluşları ve eğitim aşamasındaki mühendislik öğrencileri için seminerler ve eğitim programları düzenlenmelidir.

• Uygulama İçi Bilinçlendirme: Mevcut inşaat mühendislerinin geoteknik konularda bilinçlendirilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir.

Geoteknik mühendisliği, hem güvenli yapı tasarımı hem de sürdürülebilir çevre için kritik bir disiplindir. Bu alana gereken önemin verilmesi, ülkemizdeki mühendislik pratiklerinin kalitesini artıracak ve can güvenliğini sağlayacaktır.

Referanslar

Uzundurukan, S., & Göksan, T. S. (2013). Geoteknik mühendisliği ve eğitimi . TMH - 476 - 2013/2. Süleyman Demirel Üniversitesi. Bu çalışma, 4. Geoteknik Sempozyumu’nda sunulmuştur.